'Bij een crisis draait het om mensen, niet om reputatie'

Toen BNNVARA een BOOS-aflevering over The Voice uitzond, bleek dat een voorbode voor een explosief onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag bij De Wereld Draait Door (DWDD). Verheij blikt terug op beide gebeurtenissen en de rol van communicatie.

Eind 2021 seinden Tim Hofman en de eindredacteur van BOOS Verheij in dat ze bezig waren met een uitzending die waarschijnlijk grote impact zou hebben. Dat bleek een understatement. De BOOS-uitzending over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice zorgde voor een schokgolf die nog steeds binnen en buiten de mediawereld voelbaar is.

The Voice

Terwijl er met de redactie, meerdere juristen en het communicatieteam aan de lancering van de uitzending werd gewerkt, was Verheij al bezig met het mogelijke vervolg. “In de voorbereidingen op de aflevering over The Voice voorspelden we al dat het debat zich waarschijnlijk zou gaan verbreden naar grensoverschrijdend gedrag in algemene zin. We wisten dat journalisten zich direct zouden afvragen wat wij doen om de sociale veiligheid te borgen, en een van de mogelijkheden was dat daarbij de werksfeer bij DWDD aan bod zou komen”, vertelt Verheij.“Dat vooruitkijken, die signaleringsfunctie, zie ik als de belangrijkste taak van een communicatieprofessional. Niet alleen kijken naar wat voor je neus ligt, maar ook anticiperen op hoe iets zich zou kúnnen ontwikkelen en ervoor zorgen dat je daarop voorbereid bent.”

Na de BOOS-uitzending is er intern veel gecommuniceerd over sociale veiligheid binnen BNNVARA. Een aantal maatregelen moest beter onder de aandacht worden gebracht en ook nieuwe initiatieven waren nodig. Zo werden onder meer bystander-trainingen en trainingen voor leidinggevenden opgezet. “Een sociaal veilige werkomgeving creëren is mogelijk als iedereen zich verantwoordelijk voelt en de tools heeft om bij te dragen. Daar moet je als organisatie stimulerend en faciliterend in zijn,” voegt Verheij toe.

Woede, schaamte en verdriet

In november 2022 publiceerde De Volkskrant een explosief stuk over grensoverschrijdend gedrag bij DWDD, een programma dat toen al was gestopt, maar jarenlang het paradepaardje van de omroep was. Het artikel leidde tot het vertrek van presentator Matthijs van Nieuwkerk bij BNNVARA. “Het Volkskrant-artikel diende zich maanden van tevoren aan, waardoor het een crisis in slow motion was. Er was veel tijd om ons voor te bereiden. Toch was deze periode, zowel voor als na het uitkomen van het stuk, enorm hectisch. De belangen zijn groot, het gaat om veel betrokkenen en de materie is gevoelig. Het vraagt om zorgvuldigheid. Iedere zet is belangrijk. Ieder woord ligt op een weegschaaltje”, aldus Verheij.

Woede

“Toen het artikel verscheen was dit heel heftig voor de organisatie. Je voelde woede, schaamte en verdriet in het hele pand. Bij BNNVARA werken mensen die trots zijn op hun werk en zich sterk verbonden voelen met het merk en de missie. Mensen schamen zich dat dit heeft kunnen gebeuren bij hun club, zijn boos op de verantwoordelijken die het zo ver hebben laten komen of barsten in tranen uit omdat nare ervaringen uit het verleden weer naar boven komen.” Te midden van alle media-aandacht adviseerden Verheij en zijn team, samen met de afdeling hr, de directie van BNNVARA om tijd te nemen voor alle collega’s en hun emoties. Op de eerste werkdag na de publicatie heeft de directie de hele dag ingeruimd om met iedere afdeling in gesprek te gaan.

"Empathie is cruciaal. Het zorgt ervoor dat een situatie niet als een boemerang terugkomt en in je gezicht ontploft"

Bij heftige gebeurtenissen staan directbetrokkenen en slachtoffers op de eerste plaats, onderstreept Verheij. “Zodra je hen uit het oog verliest en enkel focust op reputatie, gaat het mis.” Hij spoort communicatieprofessionals aan om dit te blijven benoemen naar de directie, juridische zaken of hr. “Empathie, je verplaatsen in de mensen die zoiets is overkomen, is cruciaal. Het zorgt ervoor dat een situatie niet als een boemerang terugkomt en in je gezicht ontploft.”

Tim Hofman

In september 2023 verschijnt er een man met een pistool op het Mediapark in Hilversum, voornemens om BNNVARA-presentator en BOOS-journalist Tim Hofman dood te schieten. Dankzij goed werk van een beveiliger wordt de man buiten voor het gebouw aangehouden. Verheij wordt als een van de eersten op de hoogte gesteld. “Ik herinner me dat de rillingen over mijn lijf liepen toen ik dit hoorde. Tegelijkertijd wist ik dat we snel en secuur moesten handelen. De zorg moest gaan naar de mensen die er direct mee te maken hadden: de beveiliger, Tim zelf en het team van BOOS. Zij kregen direct de hulp die passend is bij zo’n heftig incident.”

“De volgende lastige vraag was of het bedrijf en de andere omroepen in het pand ingelicht moesten worden. We voelden de plicht om mensen te informeren, maar wisten ook dat het voor paniek kon zorgen en mensen op verkeerde ideeën kon brengen. Daarbij duurde het enige tijd voordat passende veiligheidsmaatregelen doorgevoerd konden worden. Justitie liet ons weten dat er geen acute dreiging was omdat de man met het pistool alleen handelde. Publiciteit zou het strafproces van de man bovendien kunnen beïnvloeden en was dus ongewenst”, zegt Verheij.

Na het invoeren van een nieuwe veiligheidsmaatregel en een feitelijk onjuist artikel in de Panorama besluit Verheij in overleg met de directie om de werknemers en buren op het Mediapark toch te informeren. “In zo’n geval gaat intern voor extern: onze collega’s moesten het van de directie horen en niet van de pers. Vanwege de ernst van de situatie en het lopende onderzoek naar de man, las onze directeur een zorgvuldig opgesteld statement voor. Dat is een andere manier van communiceren dan na het artikel over DWDD, maar passend bij deze situatie. In beide gevallen voelden we dat de manier van communiceren, ondanks de inhoud, gewaardeerd werd door collega’s.”

Een plek aan de bestuurstafel

Een adequate communicatie-aanpak is niet mogelijk zonder goede samenwerking met een directie die de waarde van de communicatieafdeling inziet. Communicatieprofessionals worstelen vaak met het verkrijgen van een plek aan de bestuurstafel en worden daardoor te laat geïnformeerd, wanneer er al cruciale beslissingen zijn genomen en de reputatie niet meer kan worden gered met slimme communicatie. Hoewel Verheij dit probleem bij BNNVARA niet ervaart, adviseert hij wel om een plek aan de bestuurstafel op te eisen.

“Neem het voorbeeld van sociale veiligheid. Wij deelden tijdig met onze directie dat de uitzending van BOOS tot een maatschappelijk debat zou kunnen leiden, waarbij DWDD in de spotlights zou kunnen komen. Toen dit daadwerkelijk gebeurde, had de directie daardoor al een plan van aanpak klaarliggen. Als je een directie op belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen kan wijzen en zij daardoor goed voorbereid een storm in kunnen gaan, zouden ze gek zijn om je er de volgende keer niet op tijd bij te betrekken.”

Foto: Chris Bonis