Toegankelijkheid: de basis bij het publiceren van informatie

Door publicaties digitaal toegankelijk te maken zorg je voor uitingen die bruikbaar zijn voor iedereen, inclusief mensen met een beperking en ongeacht hardware, software, taal, locatie of vermogens van de gebruiker. In Nederland hebben ongeveer 4,5 miljoen mensen (zo’n 25 procent van alle inwoners) een functiebeperking. In veel gevallen ondervinden zij problemen bij het gebruik van publicaties.

Vijf tips voor digitaal toegankelijk publiceren

Digitale toegankelijkheid by design

Zorg dat je vanaf het begin nadenkt over digitale toegankelijkheid. Aan het einde nog even een checklist nalopen, is niet genoeg.

Achteraf iets aanpassen betekent vaak dat er iets opnieuw ontworpen, gebouwd of geschreven moeten worden. Dat kost meer werk, dus meer geld. Denk daarbij ook aan tabellen, die al snel te complex worden als je geen rekening houdt met digitale toegankelijkheid. Of aan video’s, waaraan achteraf een audiobeschrijving toegevoegd moet worden. Dat is vaak niet meer mogelijk en lukt het wel, dan zijn het vaak geen duurzame oplossingen.

Neem toegankelijkheid dus op in je werkwijze, bij elke stap in het proces: zowel bij het ontwerpen en ontwikkelen, als bij het maken van de inhoud.

Kies de juiste vorm

De keuze in bestandsformaat is cruciaal voor digitale toegankelijkheid. Vaak gaat het hier om kiezen tussen HTML, een website of webpagina, of pdf. Voor je een keuze maakt, vraag je jezelf twee dingen af:

Is het nodig dat ik deze informatie deel?

Deze belangrijke stap wordt regelmatig overgeslagen. Door alle mogelijkheden die we hebben, zijn we eraan gewend geraakt om alles online te zetten wat we willen. Een pdf is immers zo gemaakt. Vooral wanneer je zelf toegang hebt tot het CMS van de website is het zo gepiept om die even online te zetten, want ‘misschien heeft iemand er iets aan.’ Dat het kán, is niet de reden om iets te publiceren.

Stel jezelf dus de vragen: is het echt nodig en wie ga ik hiermee helpen? Niet publiceren voorkomt een overdaad informatie en helpt bezoekers te vinden wat ze echt zoeken.

Wat is mijn doel?

Het doel van je publicatie bepaalt wat de beste vorm is. HTML (een website of webpagina) is in de meeste gevallen de beste optie voor een digitaal toegankelijke publicatie. HTML is flexibel, in de basis goed toegankelijk en het werkt goed met hulptechnologieën zoals schermlezers.

In sommige organisaties of systemen kom je helaas niet onder pdf’s uit. Geen paniek: pdf’s kun je toegankelijk maken, maar het vereist aandacht en expertise om dat goed te doen. Overweeg daarom welk formaat past bij je doelgroep en gebruikssituatie.

Gebruik richtlijnen voor toegankelijke webcontent

Waar moet je rekening mee houden bij het ontwerp en de inhoud van toegankelijke content? Gelukkig hoef je dat niet zelf uit te zoeken. In de WCAG (de richtlijnen voor toegankelijke webcontent) staat wat de toegankelijkheid van teksten, afbeeldingen of video’s bepaalt.

Eerlijk gezegd is de WCAG soms wel wat overweldigend. Het is veel, niet al te toegankelijk geschreven tekst. Maar je hebt er veel aan als je de regels kent en toepast. Begin gewoon bij deze belangrijke WCAG-succescriteria voor contentmakers, of volg een cursus om dieper op de WCAG in te gaan en te begrijpen hoe die werkt. De richtlijnen verschaffen je namelijk een solide basis in digitale toegankelijkheid.

Betrek er ervaringsdeskundigen bij

Test digitale toegankelijkheid van publicaties met ervaringsdeskundigen. Digitaal toegankelijk zijn volgens de wet en WCAG en digitaal toegankelijk zijn voor je doelgroep, is namelijk niet hetzelfde. De WCAG volgen is een goed begin en neemt drempels weg voor velen, maar door gebruikers met een functiebeperking in je proces te betrekken, krijg je absoluut waardevollere inzichten. Hun feedback is onmisbaar voor het creëren van echt inclusieve content.

Test je eigen werk

Toegankelijkheid is geen eenmalige actie, maar een continu proces. Door je werk te testen met verschillende hulpmiddelen en gebruikers, ontdek je waar verbetering mogelijk is. Maak daarbij gebruik van geautomatiseerde én handmatige controles.

Ook dit is iets waar je even in moet duiken, zodat je weet hoe automatisch testen op digitale toegankelijkheid werkt en hoe je handmatig de code van je webpagina of pdf controleert.

Digitale toegankelijkheid borgen

Zoals je inmiddels begrijpt, is digitale toegankelijkheid niet iets wat je kunt afronden. Het is iets waar je continu mee bezig blijft. Maak het een onderdeel van alle stappen die je zet, bij nieuwe én bestaande publicaties. Stel je zelf de juiste vragen, neem toegankelijkheid mee vanaf het begin, betrek de juiste mensen erbij en leer je werk controleren. Alleen zo zorg je ervoor dat je een zo goed mogelijke publicatie maakt voor iedereen.

Joost van der Steen (expert digitale toegankelijkheid) is oprichter van online publicatieplatform Publiqa: het online platform voor digitaal toegankelijk publiceren. Daarnaast adviseert hij organisaties, ontwerpbureaus en ontwikkelaars in de transitie naar een digitaal toegankelijkere online wereld. Regelmatig wordt hij als spreker uitgenodigd om het belang van digitale toegankelijkheid te onderstrepen.

Lees meer over digitale toegankelijkheid en inclusieve communicatie.