Het onderlinge onbegrip schuurt

We hebben momenteel een enorm generatiediverse werkvloer, legt Jansen uit. “Maar liefst vijf generaties komen elkaar dagelijks tegen. We werken langer door en de jeugd stroomt al vroeg binnen. Geen wonder dat het botst. De onderlinge verschillen lijken soms een vloek. Waar eerst sprake was van verwondering over andere keuzes en inzichten, zijn er nu werkplekken waar mensen zich groen en geel aan elkaar ergeren. Dat is zonde want er is juist door die generatiediversiteit zoveel potentie aanwezig.”

Onderzoek

Aan de ene kant zijn we allemaal uniek. Aan de andere kant blijken we veel meer gemeen te hebben met onze generatiegenoten dan we zelf doorhebben. Jansen: “Cultuur en tijdgeest hebben een grote invloed op hoe we naar dingen kijken. Daar wordt al jaren internationaal onderzoek naar gedaan en dat levert interessante inzichten op. Tachtig procent van de Nederlanders blijkt zich te herkennen in de specifieke generatiekenmerken. Natuurlijk zijn daar uitzonderingen op en nuances in te maken. Tegelijk blijken de inzichten enorm behulpzaam voor het behoud van jong talent, het voorkomen van burn-out en het verbeteren van de resultaten van teams waarin diverse generaties werkzaam zijn.”

Worsteling

De winst die er te halen valt bij het benutten van de verschillen, inspireerde Jansen tot het schrijven van een boek over het generatie-effect. “Ik ben sociaal psycholoog en ontdekte dat zowel leidinggevenden als jongeren aan het worstelen zijn met elkaar. Ik ben me daar meer in gaan verdiepen. Het grootste probleem is dat veel huidige seniors, (veelal behorende tot Generatie X en Pragmaten) van nature geen vernieuwers zijn en wars zijn van veranderen. Dat is niet alleen een gevolg van de levensfase, maar ook van de generatie. De oudere ‘Babyboomers’ hadden als protestgeneratie bijvoorbeeld meer vernieuwingsdrang. De huidige mediors en met name junioren van Generatie Y en Z zijn juist opgevoed om te veranderen. Zij denken organisch vanuit beweging en disruptie in plaats vanuit systemen. De jongere collega’s komen met allerlei creatieve ideeën en oplossingen de werkvloer op en belanden met regelmaat in een systeem dat al twintig jaar oud is en te inflexibel om de vernieuwende ideeën vorm te geven. Organisatieprocessen, protocollen, procedures en structuren zijn met regelmaat zo dichtgetimmerd dat het lastig is om er doorheen te breken. Als je daarbij stilstaat, is dat eigenlijk heel vreemd want de maatschappij is in een hoog tempo aan het veranderen. Vertragers, dan wel vertragende systemen, tegenover versnellers rondom veranderen, daar zit nu een groot spanningsveld en dat overschaduwt de talenten die er over en weer zijn. Het is in de huidige tijd makkelijker om een nieuw bedrijf vanaf de grond op te bouwen dan bestaande systemen te veranderen.”

Culturele verschillen

“Het verbeteren van het werkklimaat begint met het inzien dat generatieverschillen echt bestaan. Veel mensen schuiven die werkelijkheid aan de kant. Generatieverschillen zijn eigenlijk culturele verschillen. De winst is te halen uit dezelfde nieuwsgierigheid waarmee je je laat inspireren door andere gewoonten als je op reis bent. Stel open vragen vanuit oprechte interesse. Wat vind je leuk aan werk, wat zijn je dromen, wat voor soort leiderschap haalt het beste in je naar boven? Als we meer rekening houden met waar de ander blij van wordt of op leegloopt, is het vanzelf makkelijker om met elkaar samen te werken en levert het ook meer op. Als je elkaar niet kent, stoor je je sneller aan elkaar. Andersom geldt dat als je weet wat de ander kan toevoegen, er makkelijker een positieve vibe ontstaat. Het beste resultaat haal je uit het actief samenbrengen van generaties. Daar zijn allerlei manieren voor zoals omgekeerd mentorschap waarbij jongeren door de wol geverfde managers feedback geven, duo-leiderschap of generatie-gemixte projectgroepen.”

Ombuigen

“Uiteindelijk gaat het om het samenbrengen van de ervaring en geleerde lessen vanuit het verleden met het huidige perspectief van de jeugd, waardoor je tot verbeeldingskracht voor de toekomst komt. Dat je met elkaar kijkt of je nog de juiste dingen aan het doen bent. Jongeren zijn daar vaak een goede graadmeter voor. Ervaren zij een energielek, dan kun je ervan uitgaan dat anderen die ook voelen. Denk aan vergaderen. Ooit is besloten dat anderhalf uur per week vergaderen aan een tafel in een saaie ruimte een goed idee was. Uit gewoonte zijn we dat blijven doen. Inmiddels blijken het te lange bijeenkomsten te zijn waar mensen vermoeid vandaan komen. Als je daar met een frisse blik naar kijkt, kan je er met kleine aanpassingen verandering in aanbrengen, zoals wandelen, korter samenkomen, andere samenstelling of met creatieve sessies. Jongeren kunnen daar heel goed in meedenken. Ze zijn niet de heilige graal, maar bieden wel de vernieuwingsinjectie waar organisaties behoefte aan hebben.”

Onderhandelen

Jansen ergert zich ondanks alle kennis die ze heeft ook nog wel eens aan de jongeren van nu. “Ik zei tegen mijn oudste puber thuis dat ze de vaatwasser uit moest ruimen. Kreeg ik toch als reactie of ik niet het woord moeten maar willen kon gebruiken als ik zoiets vroeg. In eerste instantie ergerde ik me aan de opmerking. Ik dacht, je moet het gewoon doen, wat nou willen? In tweede instantie besefte ik, wacht even, dit stoort me. Dit is een moment om door te vragen. Als antwoord kreeg ik dat ze wel weet dat het moet, maar dat het toch echt fijner klinkt als ik vraag of ze het wil doen. Gelijk heeft ze natuurlijk. Mijn generatiegenoten en ik zijn opgevoed met het werkwoord moeten als rode draad. We stelden onszelf minder vragen. Vaak deden we onze plichten ook als vanzelf. De huidige jonge generatie heeft veel meer ruimte gekregen om te onderhandelen met ouders en voor zichzelf op te komen. Het grappige is dat de generaties die het meeste botsen op de werkvloer, vaak de generaties zijn die elkaar hebben opgevoed. Thuis zeggen we tegen onze kinderen: ‘Ontdek de wereld, ga op reis, spreek je uit en durf te vragen’. Op de werkvloer krijgen we vervolgens te maken met een junior die na een paar maanden een hoger salaris vraagt of op workation wil. Daar vinden we dan iets van.”

Kim Jansen is de auteur van het boek 'Het generatie-effect'. Op 12 december 2024 is zij een van de sprekers op het seminar '(Gedrags)verandering als communicatieopgave'.

Dit artikel is ook gepubliceerd in C: hét communicatiemagazine van Nederland met de laatste trends en actualiteiten, inhoudelijke rapportages, spraakmakende projecten en diepte-interviews met communicatieprofessionals. Leden van Logeion ontvangen het vakblad acht keer per jaar gratis op de mat, maar ook wanneer je niet aangesloten bent bij de beroepsorganisatie kun jij je abonneren op dit full colour blad vol vakkennis.

Lees meer over C

Of lees een van de vele andere artikelen uit C.