Roltrap
In een recente aflevering van podcast De Stemming, werd een mooie metafoor geïntroduceerd voor de schijnbaar eindeloze impasses waarmee de overheid worstelt: de roltrap van de Tweede Kamer die op dat moment al een tijdje kapot was. De vergelijking: Iedereen ziet het probleem. Iedereen is het erover eens dat het opgelost moet worden. Maar toch, tegen alle verwachtingen in, blijft het probleem voortbestaan.
Wat maakt het zo moeilijk voor onze overheid om problemen op te lossen die voor iedereen zo klaar als een klontje zijn? Het antwoord is complex. Er is ongetwijfeld sprake van politieke verdeeldheid, bureaucratische traagheid, belangentegenstellingen en een gebrek aan daadkracht. Grootste probleem is echter dat we niet in staat zijn om de problemen goed te ontrafelen en samen te werken bij het vinden van de juiste oplossing.
Het klopt dat een groot aantal problemen waar we momenteel mee te maken hebben zogenaamde wicked – moeilijk te ontwarren – issues zijn. Issues die ingewikkeld zijn om op te lossen. Elke oplossing veroorzaakt daarbij weer andere problemen, waardoor het issue vaak eerder groter dan kleiner wordt. Hierdoor krijgen tegenstanders ruimte om subonderwerpen aan te kaarten en daar draagvlak voor te creëren. We lijken niet in staat om gezamenlijk met alle betrokkenen, experts en beleidsmakers issues te ontrafelen en oplossingen met alle bijeffecten te overzien en uit te voeren. Even uitzoomen om het daadwerkelijke probleem te zien en wellicht tot onverwachte, creatieve oplossingen te komen. Oplossingen waar het persoonlijke, politieke of commerciële belang even niet leidend is. En om daarna effectief over het probleem, de mogelijke oplossingen en waarom we specifieke keuzes maken te communiceren en deze keuzes dan ook daadwerkelijk te implementeren en te handhaven. Vaak lijkt het of we de bijeffecten maar accepteren om daarmee in ieder geval uit te stralen dat we met het issue aan de slag zijn en het serieus nemen. Met nieuwe crises tot gevolg, zoals de toeslagencrisis, de asielcrisis en de woningcrisis.
‘Even uitzoomen om het daadwerkelijke probleem te zien en wellicht tot onverwachte, creatieve oplossingen te komen’
Juist deze aanpak verlamt onze samenleving. Het schaadt het vertrouwen van de burgers in de overheid en ondermijnt het geloof in haar vermogen om echte verandering teweeg te brengen. Als de overheid niet eens in staat is om een eenvoudig probleem als een stilstaande roltrap op te lossen, hoe kunnen we dan verwachten dat zij de grotere uitdagingen van onze tijd aankan? Wat zou het verfrissend zijn als politici, ondernemers, actiegroepen en burgers vanuit een besef dat het anders moet samen aan de slag gaan. Dat er bruggen gebouwd worden in plaats van muren opgetrokken. Dat er wordt geluisterd naar elkaar en dat er transparantie en verantwoording wordt afgelegd.
De stilstaande roltrap mag dan wel een metafoor zijn voor de problemen waarmee onze overheid kampt, maar het is ook een uitdaging. Een uitdaging om samen te werken, om obstakels te overwinnen en om te laten zien dat de overheid er is om te dienen. Dat zij in staat is om de roltrap van de vooruitgang in beweging te brengen, niet alleen symbolisch, maar ook in de praktijk. Want alleen door samen te werken kunnen we de weg naar een betere toekomst vrijmaken, stap voor stap, trede voor trede.
_____________________________________________________________________________________________________________________
Deze column is gepubliceerd in de laatste C: hét communicatiemagazine van Nederland. Leden van Logeion ontvangen het vakblad gratis op de mat, maar ook wanneer je niet aangesloten bent bij de beroepsorganisatie kun jij je abonneren op dit full colour blad vol vakkennis.