#wijstaanstil
“Het was de druppel; de hoofdconducteur die op 13 april in de trein werd geschopt, geslagen en van de trap geduwd door een vijftienjarige jongen. We wilden een statement aan Nederland afgeven: het toenemende geweld tegen onze collega’s is onacceptabel.” Aan het woord is Freek Snelting, communicatieadviseur bij de Nederlandse Spoorwegen. Hij maakt deel uit van een zeskoppig communicatieteam dat uit de grond gestampt is om het statement via de #Wijstaanstil-actie over het voetlicht te brengen. Het team maakte in de week van 13 tot 21 april met liefde overuren.
In 2023 vonden ruim duizend incidenten van geweld en agressie tegen treinpersoneel plaats. Op een miljoen reizigers per dag lijkt dat niet veel, maar de persoonlijke impact kan heel groot zijn. “Ieder incident is er een te veel”, zegt Snelting resoluut. “Sinds corona neemt het aantal geweldsdelicten toe. Niet alleen tegen NS-personeel, eigenlijk tegen iedereen die een uniform draagt. Dat moet stoppen.”
De maat is vol
Met de ernstig mishandelde hoofdconducteur in de trein bij Den Haag Hollands Spoor op 13 april is voor de NS de maat vol. De vrouw liep een botbreuk op en zit in het gips, zei een woordvoerder van vakbond VVMC. De Raad van Bestuur onder leiding van Wouter Koolmees twijfelde niet: er moest een statement worden afgegeven. Het bestuur besloot het treinverkeer in het hele land drie minuten stil te leggen op zaterdag 20 april om 22.30 uur, precies een week nadat het geweldsincident had plaatsgevonden.
In allerijl werd een communicatieteam opgetuigd, bestaande uit Oscar van Elferen, Erik Kroeze, Gerjan Vasse, Elvira van der Vis, Daniëlle van der Ziel en Snelting. “De actie werd maandag 15 april aangekondigd en we zijn onder de hashtag #Wijstaanstil vol aan de bak gegaan”, zegt Snelting. “We hebben ons gefocust op drie zaken: zoveel mogelijk mediaverzoeken honoreren, samen met zoveel mogelijk collega’s de actie om 22.30 uur vormgeven – iedereen wilde ook graag bijdragen – en een boodschap aan heel Nederland verspreiden, want dit is een maatschappelijk probleem.”
Mediaverzoeken
Na de aankondiging regende het mediaverzoeken. Vrijwel alle landelijke en veel regionale media – print, radio en tv – wilden alles van de actie weten. Het communicatieteam stuurde aan op verschillende invalshoeken, zodat ieder medium een origineel verhaal kon brengen. De ene journalist liep mee met een avonddienst, de ander zag de praktijk in de meldkamer. Ook werd aangestuurd op spreiding van de berichten door de hele week heen. Het waren de mensen op de werkvloer, dus conducteurs, machinisten, veiligheids- en servicemedewerkers, die de journalisten te woord stonden. Alleen op maandag, de dag van de aankondiging, kwamen Koolmees en bestuursleden in beeld.
Persoonlijk
Al het NS-personeel werd betrokken bij de actie. Veel medewerkers besloten op de avond van 20 april naar de grote stations te komen om daar drie minuten stilte in acht te nemen met een actiebord in hun handen. In de treinen riepen de hoofdconducteurs zelf om dat de trein drie minuten werd stilgezet. Ze maakten de boodschap persoonlijk, noemden hun naam en vertelden waarom zij deze actie belangrijk vinden. Met het omroepen van een persoonlijke boodschap in de trein hebben de NS-medewerkers overigens al een jaar of vijf ervaring. De (hoofd)conducteurs en machinisten hebben de vrijheid om een eigen invulling aan de informatie te geven, wat sfeerverhogend werkt. Zo wensen sommigen de reizigers een prettige wedstrijd als de trein vol voetbalsupporters zit of maken een grapje over de oranjegekte op Koningsdag.
"Ik ben ervan overtuigd dat we met deze actie de politici en bestuurders van Nederland goed wakker hebben geschud."
Omroepbericht aan Nederland
Het communicatieteam maakte in eigen beheer ook een omroepbericht aan Nederland. Deze video werd op vrijdag gepubliceerd, de dag voor de actie. Op 26 april stond de teller van de eigen NS-kanalen op 1,7 miljoen impressies op Meta, X en TikTok, 131.000 views op YouTube, 69.000 impressies op LinkedIn en 100.000 views op Instagram. Treinpersoneel werd aangemoedigd om selfies van hun bijdrage aan de actie te maken en deze te verspreiden. Ook hiervan werd een video voor sociale media gemaakt.
Solidair openbaar vervoer
In de loop van de week werd duidelijk dat bijna het gehele openbaar vervoer zich solidair verklaarde en ook hun voertuigen wilden stilzetten, zoals Arriva, HTM en Connexion. En ook een aantal winkels op de grote stations, zoals Kiosk en AH to go, kondigden aan hun deuren drie minuten te sluiten. Met deze steun en de hoge bereikcijfers in de sociale media, werd het doel bereikt: het afgeven van een brede maatschappelijke boodschap aan Nederland. Snelting beaamt dat de actie symbolisch is. “Maar er is nu wel meer ruimte om te praten. Na de aankondiging van de actie kregen we direct demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) op bezoek. En de vakbonden hebben een brief geschreven aan de formerende partijen. Dat moet gaan helpen. We geven al twee jaar bij de politiek aan dat we meer bevoegdheden nodig hebben. De medewerkers ‘Veiligheid & Service’ – onze boa’s op de trein – kunnen een zwartrijder niet identificeren als hij geen ID laat zien en zij kunnen dan ook geen boete uitschrijven. Dat kan wel als ze bijvoorbeeld het politieregister met foto’s ter plekke kunnen bekijken. Alleen al het feit dat zij de identiteit ook kunnen vaststellen zonder identiteitsbewijs, heeft een de-escalerende werking. Ik ben ervan overtuigd dat we met deze actie de politici en bestuurders van Nederland goed wakker hebben geschud.”
________________________________________________________________________________________
Dit artikel is ook gepubliceerd in C: hét communicatiemagazine van Nederland met de laatste trends en actualiteiten, inhoudelijke rapportages, spraakmakende projecten en diepte-interviews met communicatieprofessionals. Leden van Logeion ontvangen het vakblad acht keer per jaar gratis op de mat, maar ook wanneer je niet aangesloten bent bij de beroepsorganisatie kun jij je abonneren op dit full colour blad vol vakkennis.
Lees meer over C