Robotjournalistiek

Maar hoe beoordelen belangrijke stakeholders dit soort communicatieve content geschreven door een AI-programma? In de journalistieke sector is er veel aandacht voor het gebruik van AI. De Washington Post zet bijvoorbeeld het AI-programma Heliograf[1] inom verkiezingsuitslagen op lokaal niveau te verslaan. Google pitchte vorig jaar[2] een AI-toepassing die zelfstandig nieuwsartikelen kan schrijven. En de Duitse krant Bild[3] kondigde recent aan dat enkele van haar redacteuren vervangen zullen worden door AI-toepassingen. 

Het gebruik van dit soort AI is niet zonder risico. Zo kreeg het onlineplatform CNET News veel kritiek[4] toen bleek dat een groot aantal beursberichten geschreven waren door AI zonder dat dit expliciet was vermeld. Nederlandse nieuwsmedia staan dan ook over het algemeen kritisch tegenover dit soort toepassingen. Zo heeft Persbureau ANP[5] bijvoorbeeld een beleid waarbij AI in sommige gevallen gebruikt kan worden maar de eindredactie altijd bij een mens ligt, terwijl het protocol van De Volkskrant[6] het gebruik van generatieve AI in alle gevallen verbiedt. 

Een belangrijke vraag hierbij is dan ook wat de nieuwslezer vindt van het gebruik van generatieve AI door nieuwsmedia. Communicatiewetenschappers Sai Wang en Guanxiong Huang[7] brachten recent het onderzoek over deze vraag in kaart. Hiervoor heranalyseerden de onderzoekers de gegevens van dertig eerdere studies op dit gebied, waaraan in totaal ruim tienduizend mensen deelnamen. 

Wang en Huang vonden dat nieuwslezers over het algemeen een nieuwsbericht minder geloofwaardig vonden als het bericht geschreven was door een AI-toepassing (vs. een mens). Hierbij waren nieuwslezers met name negatief over AI-berichten over sociaal-politieke onderwerpen. Daarnaast werden nieuwslezers negatiever over AI-berichten naarmate ze meer artikelen zagen die door AI waren geschreven. 

Het viel de onderzoekers op dat de impact van AI op twee verschillende manieren onderzocht werd. In sommige studies waren alle nieuwsberichten door een mens geschreven, maar werd deelnemers verteld dat sommige nieuwsberichten door een AI-programma waren geschreven. In andere studies kregen deelnemers nieuwsberichten te zien die ook daadwerkelijk door een AI-toepassing waren geschreven. Wang en Huang vonden dat mensen in het tweede geval altijd negatiever waren over het nieuwsbericht. 

De snelle ontwikkeling in het domein van generatieve AI biedt veel uitdagingen voor communicatieprofessionals. Het onderzoek van Wang en Huang laat zien dat nieuwslezers over het algemeen kritisch staan tegenover het gebruik van AI door nieuwsmedia. Het is dus belangrijk om als (nieuws)organisatie te reflecteren op het gebruik van generatieve AI, en vast te stellen of je het überhaupt wil gebruiken, en – als je deze vraag met 'ja’ beantwoordt – onder welke voorwaarden. Een van die voorwaarden zou radicale transparantie moeten zijn: het is belangrijk om open en transparant te benoemen wanneer een bericht (mede)geschreven is door een AI-toepassing. Daarnaast is het belangrijk dat een communicatieprofessional zo'n tekst altijd kritisch evalueert voordat je organisatie deze tekst intern of extern publiceert.