Effectief rebelleren

In de Dikke van Dale wordt de rebel omschreven als ‘opstandeling’ of ‘muiter’. Maar Simone van Neerven, innovatie- en verandermanager voor merken als KLM en Chanel en eigenaar van reBella.la, schetst een veel positiever beeld. Rebelse medewerkers zijn de aanjagers van vernieuwing en innovatie, vindt ze. Ze zijn van grote toegevoegde waarde voor organisaties. “Rebellen in een organisatie kunnen zich enorm verwonderen en opwinden over voor hen onbegrijpelijke en bureaucratische regels en procedures. Juist omdat ze in staat zijn om de wereld met andere ogen te bekijken, stellen rebellen deze aan de kaak. Ze zijn voortdurend op zoek naar nieuwe dingen, altijd aan het leren en stellen daarom veel vragen, soms tot het irritante aan toe”, zegt ze. Van Neerven schreef een aantal handreikingen voor en over rebellen in organisaties. 

Vaak worden rebelse medewerkers als vervelend ervaren. Rebelleren kan dan ook behoorlijk oncomfortabel zijn voor collega's en managers, maar ook voor de rebel zelf. Het gaat gepaard met ongemak, want ineens komt er een tegengeluid. Bloedirritant, vinden je collega’s, dapper vindt een ander. Doodeng vindt de ene rebel, niet meer dan logisch, vindt de ander. Maar binnen een organisatie is het essentieel om tot nieuwe ideeën te komen, aldus Van Neerven.

Jungs archetypes

Ook in de psychoanalyse komt de rebel veelvuldig voor. Psychiater Carl Jung bedacht begin twintigste eeuw de zogenaamde twaalf archetypes, hij vond dat elk mens was in te delen langs een set van motivaties, verlangens, angsten en talenten. Een van zijn twaalf menstypes is de rebel of outlaw – gekenmerkt door een hang naar autonomie, het schoppen tegen heilige huisjes en ingaan tegen de heersende regels. Waar Van Neerven vooral de effectiviteit en het nut van rebellen in een organisatie benadrukt, is de jungiaanse rebel minder vatbaar voor ‘aanpassing aan zijn omgeving’. Al vanaf de jaren vijftig worden Jungs archetypes gebruikt in de reclamewereld en merkpositionering. Merken als Harley Davidson maar ook Greenpeace zijn rebels, evenals RedBull en Nike.

Ik heb een rebel in mijn team, wat nu?

• Rebellen zijn niet uit op gedoe, ze willen zaken altijd beter maken.
• Poeier een rebel niet af, daar worden ze tegendraadser van.
• Rebellen kijken buiten de kaders, zijn creatief en innovatief.
• Rebellen hebben lef; ze zeggen wat de rest denkt, maar niet durft te zeggen.
• Rebellen zien vaak mijlen verder dan jij. Ze zijn snel, sensitief, en dat is soms bloedirritant. Geef ze de ruimte.
• Rebellen veroorzaken chaos. Creatieve chaos. Discipline en structuur is niet hun grootste talent. Bied ze dat.
• Laat rebellen aan je grootste uitdagingen werken.
• Wees altijd eerlijk; een rebel prikt zo door onoprechtheid heen.
• Organiseer tegenspraak, bijvoorbeeld in de vorm van een ‘disruption board’.

Echte rebellen

• Bodyshop > duurzaamheid en winst voor het eerst samengebracht in de jaren zeventig.
• IKEA > toen een in elkaar geschroefde tafel niet achterin zijn auto paste, bedacht een medewerker het nu beroemde IKEA-concept.
• Pablo Picasso > verwierp heersende regels, routines en conformiteit in de kunst.
• Boyan Slat > startte The Ocean Cleanup met 300 euro zakgeld, heeft nu meer dan vijf miljoen kilo plastic uit de zee gevist.
• Dick Fosbury > hoogspringer Fosbury nam een schuine aanloop en sprong ruggelings over de legger; de fosburryflop is sindsdien de meest gebruikte hoogspringtechniek.
• Banksy > maatschappijkritiek door rebelse straatkunst.

Ik ben een rebel

• Je zult soms weerstand ontmoeten; mensen houden niet van het onbekende.
• Blijf altijd nieuwsgierig.
• Werk samen met andere rebellen.
• Je bent heel snel in denken en doen, anderen hebben soms even tijd nodig.
• Jouw gevoel voor rechtvaardigheid is sterk ontwikkeld.
• Blijf niet hangen in je eigen gelijk, sta open voor de ander.
• Geduld is niet je sterkste kracht, maar wel een schone zaak.
• Wees niet bang voor afwijzing.
• Neem het nooit persoonlijk, en maak het nooit persoonlijk.
• Word niet cynisch, maar blijf positief.
• Zonder wrijving geen glans.

Tips voor effectieve rebelse communicatie

• Stel waarom-vragen.
• Sta open voor een ander perspectief.
• Prikkel door vastgeroeste aannames die niet (meer) kloppen te weerleggen.
• Verras met inzichten en weetjes die niet algemeen bekend zijn.
• Maak je idee visueel.
• Storytelling - vertel het verhaal.
• Doelgroep en merkidentiteit; hoe rebels kan je doelgroep het eigenlijk hebben?
• Praat je met experts in het veld? Leg ze uit hoe je ideeën bijdragen aan doel of missie.
• Praat je met een algemenere doelgroep? Leg dan uit waarom jouw idee bijdraagt aan doel of missie.

________________________________________________________________________________________________________

Dit artikel is gepubliceerd in C: hét communicatiemagazine van Nederland met de laatste trends en actualiteiten, inhoudelijke rapportages, spraakmakende projecten en diepte-interviews met communicatieprofessionals. Leden van Logeion ontvangen het vakblad acht keer per jaar gratis op de mat, maar ook wanneer je niet aangesloten bent bij de beroepsorganisatie kun jij je abonneren op dit full colour blad vol vakkennis.

Lees meer over C