De strategische kansen van interactieve verhalen
Verhalen hebben effect op onze overtuigingen, attitudes, intenties en gedrag. Ze zorgen voor een beter begrip en als dingen in verhaalvorm worden overgebracht, worden ze ook beter onthouden. Maar hoe komt dat? Twee aspecten spelen daarbij een belangrijke rol: transportatie en identificatie. Mensen voelen zich betrokken bij het verhaal en identificeren zich met een personage. Daardoor gaan ze helemaal op in de verhaalwereld en hebben ook ze minder kritische gedachten. Daardoor is het een bruikbaar instrument om weerstand te omzeilen.
Op 12 juli 2022 gaven Karin Fikkers en Renske van Enschot een webinar over de strategische kansen van interactieve verhalen. De belangrijkste principes die in twee minicolleges over storytelling naar voren zijn gekomen, worden hierbij samengevat, zodat ook mensen die niet hebben kunnen deelnemen kunnen profiteren van deze kennisupdate. Dr. Karin Fikkers is universitair docent bij de afdeling Talen, Literatuur en Communicatie (Faculteit Geesteswetenschappen) van de Universiteit Utrecht, waar ze zich richt op de vraag hoe interactieve verhalen kunnen bijdragen aan duurzame attitudes en gedrag van mensen. Al sinds haar afstudeeronderzoek over narratieve overtuiging is ze gefascineerd door de kracht van verhalen en de positieve en negatieve gevolgen ervan.
Geloofwaardig
Maar hoe maak je een goed verhaal? Veel verhalen gaan over het succesvol overwinnen van moeilijkheden door de hoofdpersoon. Mensen leven zich graag in de gedachten, gevoelens, en worstelingen van een sympathiek personage in. Het ik-perspectief zorgt voor meer betrokkenheid. Situaties die uit het leven gegrepen zijn met concrete beschrijvingen dragen eraan bij dat mensen zich het verhaal goed kunnen voorstellen. De plot moet geloofwaardig zijn en de overtuigingsintentie moet niet al te duidelijk zijn. In de gezondheidscommunicatie worden verhalen vaak gebruikt en bedrijven zoals Heineken, Tony Chocolonely en Picnic maken gebruik van corporate verhalen om hun merkidentiteit uit te dragen.
Agency
Dr. Renske van Enschot werkt als universitair docent bij de specialisatie New Media Design binnen de opleiding Communicatie- en Informatiewetenschappen aan Tilburg University. Ze houdt zich bezig met onderwijs en onderzoek naar interactieve verhalen: hoe kun je met digitale media verhalen anders vertellen of zelfs andere verhalen vertellen dan met reguliere, niet-interactieve verhalen? Kernbegrip bij new media design is agency. De lezer wordt interactor en kan zelf aan de slag. Bij interactieve verhalen heeft de lezer in meerdere of mindere mate invloed op het verhaal. De meeste interactie vindt plaats bij simulatiegames, waarbij de speler volledig vrij is om de loop van het verhaal te bepalen. De minste bij conventionele storytelling, waar de regie over het verhaal bij de auteur ligt. De lezer kan video’s of slideshows tussendoor afspelen, maar de volgorde ligt vast. Tussen deze twee uitersten liggen vele mogelijkheden. De auteur stippelt verschillende verhaallijnen uit, de interactor kiest. Bij een zogenaamde vertakkende verhaalstructuur kun je zelf het vervolg kiezen en zijn er zes mogelijke eindes van het verhaal. Een voorbeeld is de game ‘I am Mosul’. Bij de foldbackstructuur bepaal je zelf het verloop van het verhaal, maar komt iedereen uiteindelijk wel bij hetzelfde einde terecht. Een variant daarvan is het database-verhaal, zoals ‘Beleef de Nachtwacht’ waarbij de interactor zelf bepaalt hoe diep hij in het verhaal wil duiken.
Eigen-effectiviteit
De identificatie bij het verhaal blijkt nog sterker te zijn, wanneer agency in het verhaal is ingebouwd. Interactieve verhalen kunnen de eigen-effectiviteit van mensen vergroten, dat wil zeggen het gevoel in staat te zijn in een bepaalde situatie bepaald gedrag uit te voeren. Dat maakt ze geschikt om bepaald gedrag te oefenen. Daarvan wordt onder meer gebruikgemaakt in gezondheidscommunicatie. Zo kan een verhaal de lezer handvatten geven om om te gaan met iemand die in een depressie zit.
In de discussie na afloop van de twee minicolleges werden tal van toepassingsmogelijkheden voor strategische communicatie genoemd. Karin Fikkers en Renske van Enschot onderzoeken zelf op dit moment welke impact De Eeuw van mijn Opa (een Nederlandse interactieve klimaatdocumentaire) heeft op gebruikers. Dat sluit aan bij het thema van een van de volgende webinars: Entertainment-Education Strategy op 4 oktober 2022. Zo’n 77 procent van de deelnemers aan het webinar maakt al gebruik van verhalen, zo’n 18 procent nog niet. Na dit webinar worden dat er ongetwijfeld meer.
Over de sprekers
Dr. Renske van Enschot werkt als universitair docent bij de specialisatie New Media Design binnen de opleiding Communicatie- en Informatiewetenschappen aan Tilburg University. En dr. Karin Fikkers is universitair docent bij de afdeling Talen, Literatuur en Communicatie (Faculteit Geesteswetenschappen) van de Universiteit Utrecht.