Omarm de chaos - Jan Rotmans en Mischa Verheijden
Het nieuwste boek van transitieprofessor Jan Rotmans kan makkelijk gelezen en gebruikt worden als een mooie verzameling bruikbare en ware quotes. ‘We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk’ heeft al menig voorwoord van beleidsnota’s gehaald. Zijn nieuwste boek voegt er prachtige exemplaren aan toe: ‘Als we niet van richting veranderen is de kans groot dat we aankomen waar we heengaan.’ ‘Chaos zet ramen en deuren wijd open voor wezenlijke verandering.
Het is verleidelijk om het boek vanwege deze hoopvolle inzichten een positieve beoordeling te geven. Maar dan zou ik Rotmans enorm tekortdoen. Hij zet overzichtelijk en onderbouwd op een rij in welke crises we ons bevinden: financieel-economisch, ecologisch, moreel en democratisch. Hij schetst ook de samenhang. Heel fijn als je de kranten wel leest, maar een compleet plaatje wilt. Dat dat er niet zo positief uitziet is wel duidelijk. Het is fijn om feiten op een begrijpelijk presenteerblaadje te krijgen. Bijvoorbeeld hoe het zit met de bruikbaarheid van waterstof als alternatief voor aardgas en hoe de hype van zonnevelden (waarvan 75% in buitenlandse handen is en tegelijkertijd Nederlandse subsidie vangt!) toch iets minder mooi is dan het lijkt.
Blij werd ik van zijn hoopvolle en tegelijk uitnodigende uitleg van de strategie die nodig is om deze transities tot een echte beweging te maken. Hij noemt het een ‘transitiekompas’. Bijvoorbeeld deze: ‘neem niet iedereen in hetzelfde tempo mee’. Uit ervaring met transities blijkt dat maar 10% kan en wil; 25% wil wel, maar kan niet; 25 % kan wel maar wil niet en 40% wil niet en kan niet mee veranderen. Zijn stelling is dat je bij die 10 % moet beginnen en vervolgens de eerste 25% helpt om het ook te kunnen. Inmiddels heb je dan zo’n aanstekelijke beweging in gang gezet dat de volgende 25% ook in beweging komt. Je bent dan het kantelpunt nabij, de rest gaat dan ook mee en kan niet meer terug. Hij onderbouwt dit met voorbeelden. Daar hebben we wat aan als we in gesprek zijn met onze opdrachtgevers die denken dat er eerst met participatie 100% draagvlak gecreëerd moet worden alvorens aan de slag te gaan. Smal en diep beginnen zegt Rotmans. Uit mijn hart gegrepen!
Het laatste hoofdstuk gaat over de noodzaak om bij jezelf te beginnen. Om anderen in beweging te krijgen moet je eerst zelf tot stilstand komen en regelmatig in- en uitzoomen. ‘Transities zijn mensenwerk. Als je het systeem de schuld geeft, leg je de verandering buiten jezelf.’ Hoe waar! Lezen dat boek en met collega’s, vrienden, en wie maar wil erover doorpraten en bedenken waar jij zelf het verschil wilt maken.!
Recensent: Marjan Engelen
Titel vh boek: Omarm de Chaos
Auteur(s): Jan Rotmans en Mischa Verheijden
Uitgever: De Geus
Jaar van uitgave: 2021
ISBN-nummer: 978 90 44546538
Aantal pagina’s: 301
Prijs: € 27,50 incl BTW
Aantal sterren: 5