Alle inwoners moeten een stem krijgen, ook de mensen die je minder hoort
Zoveel mogelijk mensen naar de stembus krijgen, dat is niet alleen voor politici maar ook voor gemeentelijke communicatieprofessionals het belangrijkste doel van elke verkiezing. Logisch, want hoe hoger de opkomst, hoe groter de democratische legitimiteit van de nieuwe gemeenteraad. Maar hoe pak je dat in aanloop naar de stembusgang precies aan? En hoe bepaal je welke doelgroepen en thema’s extra aandacht verdienen? Met de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart voor de deur, blikken Hanneke Akse (gemeente Zwolle) en Bart Scholten (gemeente Almere) in de nieuwe C alvast vooruit.
Het feest der democratie dat over een kleine twee maanden in meer dan driehonderd Nederlandse gemeenten losbarst, zal door de coronapandemie waarschijnlijk opnieuw een vrij sober karakter kennen. Vier jaar geleden was dat wel anders, herinnert Hanneke Akse zich. Zij is al meer dan tien jaar hoofd van de afdeling communicatie & kabinetszaken van de gemeente Zwolle.
De rol die een gemeentelijke communicatieafdeling bij de verkiezingen heeft, is veranderd sinds de Wet dualisering gemeentebestuur begin deze eeuw werd ingevoerd. Onderdeel van deze wet, die in de scheiding van taken tussen de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders voorziet, is de komst van de raadsgriffier als ambtelijke ondersteuning. Met in een stad als Zwolle als gevolg dat veel van het organisatorische werk dat eerder bij de communicatieafdeling lag, nu door de griffie wordt gedaan. Wel met hulp van de afdeling Communicatie.
Dat kan bijvoorbeeld gaan over specifieke doelgroepen die volgens de stuurgroep extra aandacht verdienen. Zo wilde de gemeente vier jaar geleden meer jongeren naar de stembus trekken. “We zijn toen samen met studenten van de Hogeschool Windesheim gaan zitten om te bedenken hoe we deze doelgroep het beste konden bereiken”, vertelt Akse. Er werd onder meer besloten om alle jongeren die voor het eerst stemrecht hadden een persoonlijke brief van de burgemeester te sturen. Ook werd er een stembureau in een populaire studentenkroeg neergezet. “Toen de verkiezingsdag rond middernacht aanbrak, stond de burgemeester samen met enkele wethouders achter de bar om bier te tappen, terwijl de studenten die aanwezig waren als eerste Zwollenaren hun stem konden uitbrengen. Een hele geslaagde ludieke actie”, zo blikt Akse op die nacht terug.
Verantwoording afleggen
Ook voor Bart Scholten is het afleggen van politieke verantwoording een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke communicatie. En dan niet alleen in aanloop naar de verkiezingen. Scholten is al ruim een decennium in leidinggevende communicatiefuncties in gemeenten actief, en na periodes in onder meer Enschede en Zaanstad inmiddels in Almere aanbelandt. Hier is hij afdelingsmanager communicatie en dienstverlening. “In steeds meer gemeenten, ook in Almere, zie je dat colleges kiezen voor een jaarlijkse update richting hun inwoners. Als je inzet op meer participatie, dan hoort daar ook bij dat je regelmatig de mensen opzoekt die bij beleid betrokken zijn of onderdeel zijn van beleid dat je aan het ontwikkelen bent”, zegt Scholten. Dergelijke momenten dienen volgens hem twee doeleinden. “Je houdt het onderlinge gesprek gaande en hoort tussentijds of je op de goede weg bent of wellicht wat bij moet sturen. Bovendien krijg je zo een gevoel bij wat er nu echt in de lokale samenleving speelt. Het gaat niet alleen om zenden, maar om daadwerkelijk contact.”
Het hele verhaal van Hanneke Akse en Bart Scholten lees je in de nieuwe C, die vanaf vrijdag 28 februari bij de leden op de mat ligt. Het artikel is geschreven door Jurre Plantinga.