Waarderen en benutten van verschillen
Antropologie maakt vreemd wat vertrouwd is en omgekeerd. Dat vertelde antropoloog Jitske Kramer tijdens de masterclass Corporate Tribes die Logeion organiseerde op 12 maart in het Parooltheater. Het is een vakgebied dat de grenzen van culturele kaders overstijgt en oude zekerheden op losse schroeven zet. Dat is zowel onwennig en irritant als verrijkend en noodzakelijk.
Loyaliteit gevraagd
Binnen organisaties zijn we gewend dat loyaliteit top-down wordt gevraagd en bottom-up gegeven. Menige directie die woorden gebruikt als agile of zelfsturing, verwacht daarvoor steun en navolging, zeker geen kritiek. Toch kan het een vorm van loyaliteit zijn als iemand in plaats van te applaudisseren vraagt wat die woorden concreet betekenen en hoe ze te combineren zijn met onhaalbare prestatienormen.
Doe normaal
Kramer vergelijkt het betreden van ongebaande denkpaden met het gedrag van Harry de kraai die ondersteboven hangt om te kijken of dat voordelen heeft (zie beeld). "Het eerste wat Harry te horen krijgt is 'doe normaal'. Instinctief hoopt iedereen spiegelbeelden om zich heen te vinden, we noemen dat ‘soort zoekt soort’. Toch is inclusiviteit (verbinden ondanks verschillen) een vorm van beschaving die maatschappelijk veel voordelen heeft. En bedrijven die werkelijk hun identiteit willen versterken kunnen veel baat hebben bij frisse geesten die hardop zeggen wat velen denken en vraagtekens zetten bij wat vanzelfsprekend lijkt."
Verrijkende verschillen
Dit betekent niet dat degene met kritische vragen altijd gelijk heeft, wel dat verschillen van inzicht verrijkend kunnen zijn. Kramer: "Om verschillen te kunnen benutten moet je ze waarderen, anders verdwijnen ze onder het maaiveld. Wie daar serieus mee aan de slag wil moet beseffen dat een organisatie niet alleen bestaat uit functies met de bijbehorende positie (macht en status). Belangrijker zijn vaak de informele relaties waarbij emoties als irritatie of bewondering het gedrag kunnen bepalen. Zo stromen boodschappen door de organisatie, buiten de hiërarchische verhoudingen om, via olifantenpaadjes van informatie. Een goede leider blokkeert die paden niet, maar gebruikt ze om iedereen te bereiken."
Wie heeft een andere kijk?
Vraag op een vergadering eens of iemand een andere kijk heeft op het vraagstuk. Waardeer de antwoorden die dan opkomen net zo goed als de intenties van meer gangbare zienswijzen. Zo voelt iedereen zich gehoord en groeit de bereidheid om verschillen van inzicht te respecteren. Tegelijk kunnen er duidelijke besluiten worden genomen waarmee niet iedereen het juichend eens is. Het gevoel van gehoord zijn bepaalt of het besluit loyaal wordt uitgevoerd, iedereen weet dat algemene instemming onhaalbaar is.
Heb begrip
En mocht je zelf eens in de positie van Harry worden gemanoeuvreerd? Ook daarop heeft Jitske Kramer een antwoord: "Spreek vrijmoedig en heb begrip voor wie jou niet begrijpt. Vraag of anderen je inbreng herkennen en ook als dat niet zo is: blijf opgewekt streven naar wat jij denkt dat nodig is."
Verder lezen
Wie meer wil weten kan de publicaties van Kramer bekijken op haar website. Verder gaf ze als boekentips: Viral Change van Leandro Herrero en Anders Vasthouden van Wouter Hart.
Over de auteur:
Rob Visser schrijft regelmatig blogs voor Logeion en heeft een fascinatie voor het kweken van loyaliteit bij medewerkers, klanten en anderen op basis van een geloofwaardige organisatiecultuur.