Ladders en bananen

De meeste mensen houden niet van verandering. Het liefst doen we de dingen die we al kennen. Daarom presenteerde de Belgische internationaal spreker en auteur Cyriel Kortleven tijdens de masterclass 'creativiteit en innovatie' van Logeion zijn ‘Survivalkit voor professionals in verandering’.

De mogelijkheid van een alternatief
“Wat we nodig hebben, is een aantal richtlijnen over hoe we werken in plaats van alles dichttimmeren. We kunnen heel veel processen en systemen best wel weer eens opnieuw bekijken”. Niet alleen organisaties kennen veel inefficiënte processen en systemen. Er zitten ook veel ladders in ons hoofd. We zien simpele oplossingen niet meer, maar nemen heel snel, onbewust bijna, allerlei beslissingen op basis van vaste patronen. “In 95% van de gevallen kun je die patronen vertrouwen op basis van ervaring en verwachtingen. Maar in 5% van de gevallen moet je de ladder weghalen en je bewust zijn van het patroon en de noodzaak of mogelijkheid van een alternatief.”

Schipbreukeling of surfer
We leven in een ‘VUCA’-wereld, een wereld die vluchtig, onzeker (uncertain), complex en dubbelzinnig (ambigue) is. Kun je alleen maar reageren op de golven van de verandering, zie je geen alternatieven en neem je geen risico, dan heb je volgens Kortleven de mindset van een schipbreukeling. Je kunt echter ook surflessen nemen en gebruikmaken van de golven. Zo kun je meegaan met nieuwe bewegingen, proactief zijn en denken in alternatief. “De golven zijn een gegeven. In het begin ga je wel kopje onder, want je neemt risico’s.”

Yes And Act
Om een surfer te worden, kun je werken aan een ‘Yes-And-Act’-mindset. Kortleven: “Droom groots, stel je oordeel uit. Zet de eerste stap om het doel dichterbij te brengen, contact te leggen met mensen en manieren die je daarbij kunnen helpen. En dan: doen!” Een soort ‘Dromen, durven, doen’ dus, à la Ben Tiggelaar.
“Begin met een giga-droom, met ongelimiteerde tijd, budget en ondersteuning. Wat ben je bereid te doen en te laten voor het realiseren van die droom? Wat zijn de wegen om daar te komen?” En als je nu denkt ‘Ja, zo kan ik het ook!’ is zijn antwoord: “Inderdaad!”
Als tussenstapje naar je giga-droom kun je ‘nano-acties’ plannen. Waar kun je nu al mee beginnen als je maximaal een uur en een budget van een tientje hebt?

Drieminutenregel
De mindset van een surfer vraagt om afscheid van verbale ‘idea killers’ zoals ‘dat hebben we al een keer geprobeerd’, ‘daar hebben we geen geld/tijd/mensen voor’, ‘de baas vindt het vast niet goed’, etc. en non-verbale idea killers als rollen met je ogen, zuchten of wegwuiven. Van ‘ja, maar’ naar ‘ja, en’: omdenken dus.
“In 99% van de tijd willen mensen iets bijdragen, een goed idee delen. Als je die afschiet, neemt de neiging om nog ideeën te delen rap af.” Kortleven tipt hoe je goede ideeën kunt verzamelen, bijvoorbeeld tijdens een vergadering. “Vraag drie minuten de tijd van de deelnemers. Zonder oordeel te geven, alles is mogelijk. Gebruik je een idea killer, dan moet je met twee nieuwe ideeën komen. Na drie minuten kies of combineer je (delen van) de beste ideeën.”

Over grenzen heen
Als je weet hoe jij kijkt naar de wereld en je bewust bent van jouw waarheid en de mogelijke waarheden van anderen, kun je van ‘best practices’ naar ‘next practices’. Als de ideeën het ‘gektegat’, de valkuil van het verlangen naar normaal, tenminste overleven….
Hoe kom je over grenzen heen? “Kijk naar het probleem met de bril van een ander. Hoe kijken ze ertegenaan vanuit een andere afdeling, organisatie, industrie of cultuur?” En lachen mensen om een idee, dan is er blijkbaar een grens doorbroken. “Interessant!”

Rakeling
Probeer je iets nieuws, dan kun je vaak al snel zien of het potentieel heeft. Niet alle ideeën werken, weet ook Kortleven. Hij noemt dat ‘rakelingen’: dingen die je met de juiste intenties hebt ondernomen, maar die (nog) niet tot de juiste resultaten hebben geleid. “In het leven hebben we veel rakelingen nodig om af en toe te kunnen slagen.”
Samengevat is de kernboodschap van Kortleven: de wereld veranderen begint bij jezelf.