Lekker lobbyen?
Ook dat is een vorm van communicatie; lobbyen. Daarover is iedereen het wel eens, maar het aantal lobbyisten is onbekend; ergens tussen de 600 leden van de Beroepsvereniging voor Public Affairs (BVPA) en 25.000 belangenbehartigers volgens andere experts. Een groeisector, zo bleek tijdens de conferentie ‘Lobbyen in Nederland’ in het Haagse Nieuwspoort. Waakhond Transparency International (TI) onderzocht het fenomeen in Nederland en Europa en de Nederlandse afdeling (TI-NL) greep de publicatie van het rapport ‘Lobbying in Europe’ aan om de bijeenkomst in Nieuwspoort te organiseren. Het onderzoek zet de schijnwerper op problematische lobbypraktijken in uiteenlopende sectoren en industrieën in Europa zoals alcohol, tabak, auto’s, energie, de financiële en farmaceutische. “Ongereguleerd lobbyen heeft geleid tot vergaande gevolgen voor de economie, het milieu, de mensenrechten en de openbare veiligheid,” aldus Anne Koch, directeur van Transparency International voor Europa en Centraal-Azië.
Goed gebruik – of misbruik?
Dat sterk uiteenlopende geschatte aantal lobbyisten wijst op verschillende definities. Die van Transparency International lijkt me wel wat: ‘Lobbying is any direct or indirect communication with public officials, political decision-makers or representatives for the purposes of influencing public decision-making and carried out by or on behalf of any organised group.’
Dat pogen tot beïnvloeden is trouwens niet nieuw of typisch Europees dan wel Nederlands. Het is natuurlijk ook goed, heel goed dat je als onderdaan mag laten weten wat je ergens van vindt. Sinds de 17e eeuw kennen we het petitierecht; het recht van een burger of een groep burgers om bij officiële instanties als de regering of het parlement een verzoek in te dienen. Het is als klassiek grondrecht zelfs verankerd in onze Grondwet, artikel 5:
„Ieder heeft het recht verzoeken schriftelijk bij het bevoegd gezag in te dienen.” (http://nl.wikipedia.org/wiki/Petitierecht)
Inderdaad; ook dat is lobbyen. Maar dan wel in alle openbaarheid, met open vizier. In Nieuwspoort ging het vooral over de andere vorm van lobbyen; de schimmige, sneaky vorm die al snel corrumpeert. Die waarbij je als politicus een stukje verder wordt geholpen met je carrière in ruil voor steun aan die opdracht voor aanleg van een omstreden snelweg. Met geld voor de campagnekas en later die baan als voorzitter belangenbehartiger wegenbouwers. Ook dat is beslist niet nieuw. Maar er is een verschil tussen ‘de juiste mensen kennen’ en daar misbruik van maken. Tijdens de bijeenkomst op 15 april vertelde Niek Jan van Kesteren (algemeen directeur VNO-NCW) dat hij ooit minister-president Balkenende belde over het successierecht voor ondernemers; het begin van veranderde regelgeving. Gebruik van macht, of misbruik?
In relatie tot ons werk
Volgende vraag; wat heeft al dat lobbyen te maken met het werk van ons, communicatieprofessionals? Veel tot heel veel.
Ik stip slechts vier van veel meer aspecten aan:
- Niet alleen betreft het een interessante vorm van communicatie maar flink wat (en steeds meer) collega’s verdienen er als professional de kost mee, als zelfstandige of in dienst van een bureau voor public affairs;
- Maar professioneel is niet per definitie hetzelfde als integer, dat weten we. Extra lastig; je kunt heel professioneel èn integer bezig zijn, in de overtuiging dat je goed werk doet in dienst van bijvoorbeeld de tabaksindustrie, wapenhandel of bankenlobby.
- De zgn. 3D-operatie (decentralisatie van o.a. budgetten voor welzijn, werk en zorg van rijk naar gemeente, begin 2015) wordt als riskant beschouwd, gevoelig voor corruptie. De belangen zijn groot, alle gemeenten hebben interessante bestuurders en ambtenaren die ook aan hun eigen toekomst moeten denken. Allerlei verse samenwerkingsverbanden op regionaal niveau vallen buiten het zicht van democratische controle. Voer voor proactieve collega’s... mits aan de goede kant van de lastige scheidslijn tussen goed en kwaad;
- Aha, het D-woord is gevallen. Democratie. Waakhond Transparancy International bij monde van vice-voorzitter Elena Panfilova: “... oneerlijke en ondoorzichtige lobbypraktijken vormen momenteel het grootse risico op corruptie in Europa.” En daarom “... moeten Europese landen en EU-instellingen stevige wetgeving invoeren die de activiteiten reguleert van lobbyisten die – direct of indirect – politieke beslissingen, beleid of wetgeving beïnvloeden. Het ontbreken van controle op lobbyen dreigt anders de democratie in heel Europa te ondermijnen.” Dat gaat ons allemaal aan, ook communicatieprofessionals.
De lat ligt hoger!
Het betreft per definitie diffuse, lastig te onderzoeken materie maar TI heeft de situatie in zeventien Europese landen zo goed mogelijk onderzocht, kwantitatief en kwalitatief. Slechts zeven van die landen kennen een vorm van wet- of regelgeving. Nederland niet, althans niet bindend of dwingend. Onze eindscore op de schaal van 100% bescherming tegen onevenredige invloed belanghebbenden en corruptie is slechts 34%, als gemiddelde van de onderzochte transparantie (25%), integriteit (38%) en gelijke toegang (39%). Krap een derde; dat is niet best! Nederland staat daarmee op de negende plaats, iets boven de gemiddelde 31%. Op nummer 1 een voor mij verrassende winnaar; Slovenië biedt 55% bescherming dankzij speciale lobbyregelgeving.
Eerlijk gezegd vind ik die 55% ook al niet veel. En bij die 100% zijn we nog lang niet.
---
In het rapport van TI staat een aantal aanbevelingen om ervoor te zorgen dat lobbyen niet leidt tot corruptie, hierbij de link naar persbericht en achterliggende informatie: http://www.transparency.nl/2015/04/lobbyen/
