Het Fundament van Pippi en Enzo

Eerder deze week sprak de themagroep Leiderschap in Discussie over Het Fundament: Gerald Morssinkhof en Ingrid Beeken leidden de discussie naar aanleiding van het gelijknamige boek maar niet over het boek. Zij hadden een stelling uit het boek centraal gesteld: elke organisatie heeft (bekende en onbekende) patronen. Gerald en Ingrid stelden de vraag: hoe kan leiderschap in communicatie helpen patronen te doorbreken of wellicht versterken? Een leuke en levendige discussie ontstond, deelnemers schroomden niet om elkaar scherp te houden. En om eerlijk te zijn naar zichzelf en elkaar. Zo introduceerde een nieuweling in de groep Pippi Langkous. Voor haar stond deze bekende Zweedse spring-in-'t-veld voor onbevangenheid en luchtigheid, maar zij vroeg zich wel af hoe lang je in een organisatie de rol van Pippi kon  blijven oppakken? Impliciet in haar gedachtegang was dat je om Pippi te blijven zelf geen onderdeel  zou horen te zijn van het patroon. De kritische vraag die wij elkaar stelden was 'Kun je als je opgenomen bent in de familie niet meer op luchtige en onbevangen wijze een patroon signaleren?'. En als het antwoord ' ja'  is, is Pippi-gedrag dan voorbehouden aan nieuwelingen, externen of de in elke organisatie voorkomende eigengereide collega's? 'Ja'  heeft dan ook consequenties voor ons leiderschap. Het betekent dat wij Pippi op een organische manier in ons werk moeten gaan verenigen.

Genoeg om over na te denken dus. Ik merkte dat ik in mijn hoofd de discussie ging combineren met twee artikelen die ik in het weekend in de Volkskrant had gelezen: een interview met Enzo Knol, vlogger, en een artikel over korte snelle start-ups in bedrijven. Ik had kennis mogen maken met het fenomeen Knol door mijn jongste nichtje. Deze 11-jarige is helemaal idolaat van de knul. Ik mocht tijdens een logeerpartijtje meerdere malen met haar meegenieten wanneer zij weer naar een vlog aan het luisteren was en ik stond versteld. Volgens mij ging het namelijk over niets, maar ondertussen groeide de aanhang van deze jongeman gestaag. In de vorige zin wilde ik ' ondernemende' toevoegen en dat heb ik geschrapt want als Enzo Knol al ondernemend is, dan niet in de traditionele zin van het woord. Enzo Knol volgt geen patronen, hij doet gewoon wat goed voelt (en ja, ook dat is natuurlijk een patroon maar toch iets anders). Hij deelt zijn leven dagelijks via zijn vlog met een groep jonge mensen en laat het moment bepalen wat hij doet of zegt. Komt moeders binnen tijdens een opname, ga je toch gewoon gezellig vijf minuten met haar over de boodschappen kletsen. Zou je bij een klant mee moeten aankomen.

Enzo Knol is een variant op Pippi Langkous. Hij laat jonge mensen zien dat de geijkte weg niet perse de juiste is.  Binnen het bedrijfsleven is ook een variant op Pippi ontstaan. Daar wordt een patroon doorbroken door projectgroepen de kans te geven ' gewoon te starten' met hun opdracht. Niet eerst ellenlange plannen schrijven inclusief analyses, SWOT's etc etc maar daadwerkelijk starten. Het fenomeen is begonnen bij kleine ondernemende start-ups maar wordt nu overgenomen door bedrijven als Philips waar steeds meer projectgroepen de leefbaarheid van een product of ontwikkeling aantonen door aan de start te gaan en niet door eerst maandenlang onderzoek te plegen. Een oeroud gevestigd patroon wordt hier doorbroken, een interessante ontwikkeling. De vraag is natuurlijk welke rol kan communicatie hierin spelen? Hoe kunnen wij ons leiderschap laten zien door te spelen met patronen? Wat mij betreft hoeven patronen niet zozeer doorbroken, belangrijker is dat ze voor ons gaan werken.

Misschien dat daar een oplossing ligt. Pippi Langkous en Enzo veranderen patronen al spelende. Zij staan uitermate positief in het leven en zoeken niet naar problemen maar pakken onbevangen op wat zij tegenkomen. Misschien dat daar een kans voor ons ligt om patronen (een beetje) te beïnvloeden: niet problematiseren maar juist speels er mee om gaan. Ook wij laten de ellenlange adviezen tegenwoordig voor wat ze zijn, misschien moeten we hier nog verder in gaan. Persoonlijk loop ik dan waarschijnlijk tegen een eigen patroon aan: best leuk die Pippi maar oh zo niet serieus.  Ik vrees dat ik meer lijk op Annika, het eeuwig verstandige buurmeisje.  Ik vermoed dat wij heel veel manieren kennen die onze innerlijke Pippi en Enzo bevrijden, de vraag is of wij onze eigen patronen weten te doorbreken. Ik ga in ieder geval op zoek naar mijn Pippi, ik hoop dat mijn innerlijke Annika haar de ruimte biedt. 

De discussie van Leiderschap in Communicatie werd geinspireerd door Het Fundament, het boek van Gerald Morssinkhof over het fundament van het communicatievak.