Deze tijd vraagt om luisterend leiderschap

Juist. Zij zijn benoemd om met 'nieuw leiderschap' de rust terug te brengen, waar nodig orde op zaken te stellen en hun organisatie of sector weer perspectief te bieden. Per saldo is hun opdracht om een nieuwe fase te markeren en het vertrouwen te herstellen.

Voor het kabinet is het niet anders. Door de crisis stond Nederland de afgelopen jaren in veel opzichten stil. Voorzichtig komt ons land inmiddels weer op gang. Maar door het broze consumentenvertrouwen en de onrust in de wereld gaat het recent ingezette herstel erg langzaam. Een economische crisis is uiteindelijk vooral een vertrouwenscrisis. Het kabinet staat voor de uitdaging om de samenleving weer geloof in de toekomst te geven.

Gezag verdienen
Voor premier Mark Rutte en zijn collega’s is dat net zo lastig als voor de genoemde bestuurders, want autoriteiten zijn hun autoriteit kwijtgeraakt. Gezag is niet langer vanzelfsprekend; dat moet met prestaties en gedrag steeds opnieuw worden verdiend.

We bewegen van een 'trust me' naar een 'show me' samenleving. Nog niet zo lang geleden genoten accountants, burgemeesters en directeuren een vanzelfsprekend gezag. Later maakte dit vertrouwen plaats voor een roep om transparantie en verantwoording: 'trust me' werd 'tell me'. Inmiddels is ook dat niet meer afdoende. Het publiek is bij voorbaat wantrouwend. De basishouding is nu: "dat kunt u nou wel zeggen, maar ik geloof het pas wanneer ik de bewijzen heb gezien". Welkom in de 'show me' samenleving. 

Reputatiemanagement is dan ook geen 'kunstje van de afdeling communicatie’. Het verwerven van legitimatie, waardering en steun is allereerst een zaak van de bestuurders. Luisterend vermogen, sociale sensitiviteit en responsiviteit voor de verwachtingen in de samenleving zijn onmisbare kwaliteiten geworden voor organisaties en hun bestuurders. Alleen bedrijven en sectoren met een herkenbare meerwaarde voor markt, mens én maatschappij maken kans op een winnende reputatie. De samenleving beoordeelt organisaties tegenwoordig realtime op hun vermogen om te communiceren. Voor het topmanagement zijn communicatieve kwaliteiten inmiddels doorslaggevend.

Vermaatschappelijking
Leiderschap van nu is het verbinden en mobiliseren van mensen en hun ideeën, gericht op een gedragen koers en gezamenlijke resultaten. Een moderne leider is niet langer een alleswetende aanvoerder, maar iemand die in staat is de kracht van het collectief te ontsluiten. Extern is communicatief leiderschap eveneens de ‘core business’ voor de top. De mate waarin bestuurders het vertrouwen en de steun van alle stakeholders weten te creëren, bepaalt hun succes. Voorkeur in de markt is daarbij niet voldoende: het gaat ook om de verbinding met de samenleving. Vermaatschappelijking, dat is het sleutelwoord.

Bedrijven met alleen een commerciële strategie hebben in de toekomst geen bestaansrecht. Voor een duurzaam succesvolle positionering hebben organisaties tegenwoordig ook een maatschappelijke agenda nodig. Deze tijd vraagt van bestuurders dan ook een sterk ontwikkeld gevoel voor het ‘maatschappelijk sentiment’. Wie hier in slaagt is al snel de kampioen van de sector. En dan blijkt een sterke reputatie te werken als een magneet.

Denk bijvoorbeeld aan de positionering van Eneco onder leiding van Jeroen de Haas, de rol in het publieke debat van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb, het menselijke gezicht van topvrouw Herna Verhagen van PostNL en de overtuigende visie van een wereldverbeteraar als Paul Polman van Unilever. Zij zoeken intern én extern de dialoog en maken met een multi-stakeholder perspectief het verschil voor hun organisatie.

Alle in deze blog genoemde bestuurders lijken tot nu toe knap de balans te vinden. Aan de ene kant tonen zij koersvast een kraakheldere toekomstvisie en geven zij duidelijk richting. Aan de andere kant gaan zij het gesprek aan, tonen ze inlevingsvermogen en geven ze ruimte. Met luisterend leiderschap laten ze zien dat ze de tijdgeest goed aanvoelen en vormen ze een voorbeeld én inspiratiebron voor iedereen die leiding geeft.

Voor dit jaar voorzie ik dat bestuurders zich meer dan ooit bewust zullen zijn van hun brede maatschappelijke rol én van hun communicatieve verantwoordelijkheid. Voor communicatieprofessionals is dat goed nieuws: werk aan de winkel en een wereld aan kansen. Waarbij de aard van het werk in 2015 alleen maar interessanter wordt. Ik wens alle communicatieprofessionals in Nederland daarbij heel veel inspiratie en werkplezier!

Ron van der Jagt is voorzitter van Logeion, de Nederlandse beroepsorganisatie voor communicatieprofessionals