De aanslag in Parijs
En opnieuw is de wereld opgeschrikt vanwege een afschuwelijke terroristische aanval op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo in Parijs. Fundamentalistische moslims namen opnieuw het recht in eigen hand om vervolgens 12 onschuldige mensen koelbloedig neer te schieten. In naam van Mohammed. De verontwaardiging is groot, en terecht. Wereldwijd wordt de aanslag gezien als een aanval op de vrijheid van meningsuiting en de democratie. Ook in de Arabische wereld wordt de aanval met kracht veroordeeld.
Het is niet moeilijk te raden wat de aanslag zal doen met de beeldvorming ten aanzien van moslims zoals die in gesprekken tot stand komt. Communicatiewetenschapper Anouk van Drunen promoveerde onlangs op de framing van moslims in Nederland. Van Drunen vond vier dominante frames:
1) een probleemframe waarin moslims worden geassocieerd met problemen als criminaliteit, geweld en gebrekkige integratie,
2) een bedreigingsframe, waarin moslims worden voorgesteld als een bedreiging voor de veiligheid, de economie en onze cultuur,
3) een homogeniseringsframe, waarin alle moslims over één kam worden geschoren en
4) een anders-zijn frame, waarin moslims worden gezien als een zij-groep ten opzichte van wij, de andere Nederlanders.
Deze frames getuigen van een ernstige mate van stigmatisering, door de bekende socioloog Norbert Elias omschreven als het modelleren van het beeld van een gehele groep (zij) naar de slechtste kenmerken van het slechtste deel van die groep. Daarentegen wordt het zelfbeeld van de eigen groep (wij) gemodelleerd naar het meest voorbeeldige, meest toonaangevende deel, naar de minderheid van zijn ‘beste’ leden. Met de aanslag zal deze gestigmatiseerde beeldvorming opnieuw worden bevestigd. De kans is groot dat gevoelens van vijandschap en haat jegens moslims opnieuw zullen worden versterkt. Het is tegen deze gevoelens waar we ons nu juist tegen moeten wapenen. Zoals Bert Wagendorp in zijn column in de Volkskrant van vandaag zegt: religie heeft in psychopaten vaak haar meest toegewijde dienaren. Laten we reëel én redelijk blijven en samen optrekken met de overgrote meerderheid van de moslims die even boos en verontwaardigd is, juist omdat die haaks staat op het gedachtegoed van de islam. Laten we met elkaar een krachtige, diverse groep vormen die zich keert tegen gewelddadige fundamentalisten. Als dit verhaal terecht komt in de gesprekken tussen mensen, dan zou deze afschuwelijke daad misschien een positieve bijdrage kunnen leveren aan de zo begeerde integratie van onze moslims.
Noelle Aarts bekleedt de Logeion-leerstoel voor strategische communicatie.