Ron van der Jagt: 'Bouwen aan vertrouwen vereist communicatief leiderschap'

Nederland staat stil, ons land verkeert in crisis. De oorzaak van het trage herstel is de achterblijvende binnenlandse vraag, als gevolg van het lage consumentenvertrouwen. De economische crisis blijkt vooral een vertrouwenscrisis. Economie is psychologie. Stilstand maakt pas plaats voor vooruitgang, wanneer het publiek weer vertrouwen krijgt in de toekomst. Dat vraagt om communicatief leiderschap van het kabinet.

Het goede nieuws: dit is een vak apart en daar zijn specialisten voor. Communicatieprofessionals zijn bij uitstek in staat hierbij te helpen. Communicatief leiderschap vereist een inhoudelijke visie én de gave om mensen met die visie te inspireren. Hier is werk aan de winkel voor communicatieprofessionals. Want bouwen aan vertrouwen is de essentie van ons vak. Drie suggesties voor de premier:

1.    Kom met een verbindend verhaal
Vertrouwen creëer je niet door mensen op te roepen vertrouwen te hebben. Wat Nederland nodig heeft is een wenkend perspectief. Een verbindend verhaal over ons land, onze kwaliteiten en onze toekomst. Een visie, die antwoord geeft op de vraag waar wij als klein land groot in willen zijn. Er is een stip aan de horizon nodig, die energie en inspiratie geeft. Een verhaal dat steeds opnieuw verteld wordt. Een richtinggevend kompas, dat mensen en maatregelen verbindt.

2.    Betrek de betrokkenen
Sla de brug naar de samenleving om over uw visie in gesprek te gaan. Pas het poldermodel aan aan de eisen van deze tijd. Want we bewegen van burgerparticipatie in overheidsinitiatieven naar overheidsparticipatie in burgerinitiatieven. Communicatieprofessionals in het publieke domein weten daar alles van. Nederland is het land van de functionele dialoog. De meerwaarde van communicatie zit vooral aan de voorkant van het beleidsproces. Inspraak wordt beginspraak, participatie wordt co-creatie, wat bijdraagt aan beter beleid. Communicatieadviseurs zijn er niet om beleid begrijpelijk te maken, maar om te helpen begrijpelijk beleid te maken. Dat sluit aan bij de roep om communicatief leiderschap. Een moderne leider is niet langer een alleswetende aanvoerder van de troepen, maar iemand die in staat is de kracht van het collectief te ontsluiten. Het mobiliseren van ideeën voor een gedeelde visie is de kern van leiderschap.

3.    Zet ons land hiermee op de kaart
De aanpak van Defensie tijdens de missie in Uruzgan werd bekend en geprezen als de ‘Dutch Approach’. Met de helmen af en de geweren op de rug maakten de Nederlandse militairen contact met de bevolking. Die Nederlandse benadering gaf de reputatie van ons land over de hele wereld een impuls. Wellicht kunnen we die ‘Dutch Approach’ een bredere betekenis geven. Als ‘trademark’ voor de manier waarop wij ons land regeren en hoe wij met onze handelsgeest over de hele wereld zaken doen. Gezien de positie van Nederland als exportland en als vestigingsplaats voor internationale bedrijven heeft het kabinet ook een rol bij het versterken van de reputatie van Nederland in de wereld.

Vandaag de dag geldt: ‘Communicatie als vaardigheid is voor iedereen. Communicatie als vak is voor professionals’. We hebben een hele beroepsgroep van kundige specialisten die het kabinet - en anderen - kunnen helpen bij hun communicatieve leiderschapsrol. Want bouwen aan vertrouwen is de essentie van ons vak.

Ron van der Jagt is voorzitter van Logeion. Aanleiding voor deze blog was het verzoek van het blad Communicatie (AdfoGroep) om mee te werken aan een serie van 24 columns, bij wijze van ‘Alternatieve Troonrede’. Deze hele serie is te vinden en te volgen op http://www.molblog.nl/channel/troonrede.