Inclusieve communicatie, de vier stappen in het kort:
- Veranker inclusieve communicatie in je organisatie
- Betrek de mensen die je wilt bereiken vanaf het begin
- Zorg voor een schrijfwijzer inclusieve communicatie
- Zorg voor een goed communicatienetwerk
Wat is inclusieve communicatie?
Inclusieve communicatie is communicatie waarmee je een zo breed mogelijke groep mensen aanspreekt en niemand uitsluit. Dit doe je met toegankelijk, begrijpelijk en herkenbaar woord- en beeldgebruik. Inclusieve communicatie is positief ingestoken en vermijdt stereotypen en clichés.
De bouwstenen van inclusieve communicatie
Inclusieve communicatie is:
- Toegankelijk: iedereen kan meedoen
Inclusieve communicatie betekent dat iedereen toegang heeft tot de informatie en er ook mee overweg kan. Ook mensen die digitaal minder onderlegd zijn of te maken hebben met een beperking, moeten makkelijk toegang krijgen tot de tekst of visuele communicatie. Verdiep je in doelgroepen die misschien wat minder makkelijk toegang hebben tot (online) informatie, zoals ouderen, laaggeletterden, anderstaligen of mensen met een audiovisuele beperking.
- Eenvoudig te begrijpen: A2 of B1-taalniveau
Communiceer in heldere, begrijpelijke taal. De richtlijn voor inclusieve communicatie is het gebruik van het taalniveau A2 of B1. Inclusief taalgebruik bestaat uit korte, actieve zinnen zonder bijzinnen en verwijzingen.
- Herkenbaar: overstijg culturele verschillen
Is de informatie herkenbaar voor de groep waarvoor deze bestemd is? Om een brede groep mensen aan te spreken en te betrekken, moeten beeld- en taalgebruik aansluiten bij hun leefwereld.
Het belang van inclusieve communicatie
Diversiteit en inclusie spelen een steeds belangrijkere rol in de samenleving. Recente sociale bewegingen (#MeToo, Black Lives Matter, etc.) en maatschappelijke opgaven laten de noodzaak van een inclusievere samenleving zien. Voor bedrijven, organisaties en overheden is het van belang om een zo groot mogelijke groep mensen te bereiken en betrekken. Inclusieve communicatie speelt hierin een essentiële rol.
Zo ga je aan de slag met inclusieve communicatie
Het beste is natuurlijk als je organisatie niet alleen inclusief communiceert, maar ook echt inclusief is. Dit heb je niet in één dag doorgevoerd, het is iets wat je opbouwt. Het moet verankerd worden in je organisatie en uitingsvormen en je hebt er draagvlak voor nodig. Organisaties die inclusief communiceren wanneer het ze goed uitkomt - bijvoorbeeld alleen rondom de Pride-maand - zijn niet geloofwaardig. Het kan zelfs leiden tot reputatieschade, omdat ze beticht worden van bijvoorbeeld ‘pinkwashing’.
Goede communicatie is nooit zendergedreven, maar altijd ontvangergericht. Dat begint ermee dat je goed en open luistert. Betrek de mensen die je wilt bereiken vanaf het begin. Om erachter te komen wie zij zijn en wat hen bezighoudt. Een luisterplan kan hierbij helpen.
Onderzoek ook wat jouw doelgroep van jouw communicatie verwacht. Welke vorm heeft de voorkeur? Wat is de juiste toon en moeilijkheid? Via welke kanalen en op welke momenten ontvangen zij informatie het liefst?
Je kunt bovendien elke boodschap voorzien van laagdrempelige feedbackmogelijkheden. Daarmee leer je sneller of jouw manier van communiceren effectief is of niet.
Een handig hulpmiddel is een ‘handboek’ waarin precies staat omschreven:
-
- wat de visie van jouw organisatie op inclusieve communicatie is.
- hoe jullie dat doen, compleet met concrete voorbeelden van do’s en don’ts.
Stel zo’n ‘schrijfwijzer’ niet alleen op voor geschreven tekst, ook voor audiovisuele communicatie. Zorg bovendien voor een diverse beeldbank. Dat stimuleert de inzet van inclusieve beelden.
Hoe breder je communicatienetwerk, hoe meer mogelijkheden je hebt om je gehele publiek te bereiken. Kijk verder dan alleen je eigen website of socialemediakanalen. Welke influencers of ambassadeurs kun je bijvoorbeeld inzetten om jouw boodschap bij een breder publiek uit te dragen? Het bouwen van een communicatienetwerk kost tijd, maar levert je uiteindelijk veel op. Ook een goed communicatienetwerk begint bij een eigen communicatieafdeling die inclusief is.
Do’s & don’ts van inclusieve communicatie
#1 Zorg voor een duidelijke structuur
Informatie wordt eenvoudiger te begrijpen als je zorgt voor een duidelijke structuur. Zorg ervoor dat de belangrijkste informatie aan het begin van de zin, alinea en tekst staat.
#2 Communiceer via verschillende kanalen
Communicatie gaat tegenwoordig vaak digitaal. Dat is prima, maar een grote groep mensen beschikt niet over goede digitale vaardigheden. Zorg ervoor dat er ook offline alternatieven zijn. Dat geldt zeker ook in de manier waarop mensen contact kunnen opnemen. Naast mailen en chatten, moet je ook kunnen bellen of misschien wel fysiek langs een loket kunnen gaan.
#3 Kies voor de juiste vorm
We zijn vaak geneigd om schriftelijk te communiceren, maar wellicht is de doelgroep visueel of auditief ingesteld. Bedenk goed welke communicatievorm je gebruikt – tekst, beeld, spraak, video – of een mix van communicatievormen.
#4 Wees je bewust van beeld
Zorg voor beeld dat niet alleen herkenbaar en begrijpelijk, maar ook realistisch is. Zo identificeert meer dan de helft van de mensen in Nederland als vrouw en heeft bijna een kwart een migratieachtergrond. Zie je dat terug in het beeld dat je gebruikt?
Het gebruik van counter-stereotypen kan helpen om stereotypen te doorbreken. Denk aan een arts met een hoofddoek of een mannelijke verpleegkundige.
#5 Voorkom sekse-aanduidingen
Iemand die goed is in technisch werk, is al snel een ‘vakman’. Maar daar bestaan neutralere woorden voor, zoals ‘professional’. Meestal is het specifiek benoemen van sekse niet nodig. ‘De sollicitant stuurt zijn motivatiebrief’ kan eenvoudig worden veranderd in ‘sollicitanten sturen hun motivatiebrief’.
#6 Blijf weg van jargon
Een schrijver noemt een tekst al snel ‘content’ en een politieagent een plek waar een beroving plaatsvond een ‘plaats delict’ of ‘pd’. Dat is jargon dat lang niet iedereen begrijpt. Bovendien creëert een vaktaal een groepsgevoel en dat is precies wat je bij inclusieve communicatie niet wil. Een tekst of video moet voor iedereen te begrijpen zijn, niet enkel voor een selecte groep insiders.
#7 Voorkom het gebruik van waardeoordelen
Met termen als een ‘goede opleiding’ of ‘hoger opgeleid’ geef je jouw communicatie een waardeoordeel mee. Communiceer liever alleen feiten, zonder oordeel of invulling.
